ROCK - ROCK - ROCKIN' ON HADES' DOOR

   Ταρακουνώντας την πύλη του Άδη: επιτύμβια ροκ επιγράμματα

 

    Η έρευνα της στάσης ενός λαού, ενός πολιτισμού, μιας επιμέρους κουλτούρας ή μιας εποχής απέναντι στον θάνατο, θεωρείται από την ιστοριογραφία θεμελιώδης για την κατανόησή τους. Γι’ αυτόν τον λόγο η μελέτη των τρόπων κήδευσης (ταφή και στάσεις του θαμμένου σώματος, καύση, ή απλή υπαίθρια απόθεση της σωρού κλπ.) των ταφικών μνημείων και ειδικά των επιτυμβίων επιγραφών και επιγραμμάτων (όταν υπάρχουν) αποτελούσε ανέκαθεν ένα από τα κύρια μεθοδολογικά εργαλεία των αρχαιολόγων και των ιστορικών, αλλά και άλλων κοινωνικών επιστημόνων όπως των ψυχολόγων.
   Αν λοιπόν η ροκ εκτός από μουσική υπήρξε κι ένα κοινωνικό και πολιτισμικό φαινόμενο (όπως άλλωστε το διαπραγματεύονται εδώ και δεκαετίες οι εκατοντάδες σχετικές επιστημονικές εργασίες που έχουν δημοσιευθεί διεθνώς) τότε η έρευνα της στάσης που ανέπτυξε απέναντι στον θάνατο παρουσιάζει ζωτικό ενδιαφέρον για την κατανόησή της.

     Όπως όμως συμβαίνει συνήθως στην ιστορία του πολιτισμού, έτσι και εδώ ισχύει το «ουδέν καινόν υπό τον Ήλιον» (ή το πιο διαδεδομένο στην καθομιλουμένη «όλα τα πράγματα κύκλους κάνουν»). Γιατί, αν η ροκ (τουλάχιστον στην εποχή της ακμής της, χοντρικά 1955-1990) δεν υπήρξε μόνο μουσική αλλά κάτι πολύ περισσότερο, δηλαδή τρόπος ή, ακριβέστερα, στάση ζωής (όπως άλλωστε την αντιμετώπισαν ομόφωνα τόσο οι εχθροί της, όσο και οι ενασχοληθέντες με αυτήν επιστήμονες, καταρτισμένοι κριτικοί, σοβαροί δημοσιογράφοι, και φυσικά τα πολυεθνή δισεκατομμύρια των «ανωνύμων» που ευεργετήθηκαν από την επαφή τους μαζί της) τότε οι φιλοσοφικές καταβολές της πρέπει να αναζητηθούν στο παρελθόν.

   Η ροκ στάση ζωής (απέναντι και στον θάνατο) δεν φέρνει κάτι καινοτόμο, αλλά αποτελεί ενστικτώδη και εμπειρική (δηλαδή μή συστηματική) επανανακάλυψη και επαναδιατύπωση αρκετά παλαιοτέρων αναλόγων τρόπων, αντιλήψεων και στάσεων. Ροκ σημαίνει να βλέπεις, να παρατηρείς, να αντιλαμβάνεσαι, να σκέφτεσαι, να αισθάνεσαι, να βιώνεις, να συμπεριφέρεσαι και να δρας (ιδιωτικά και δημόσια) στα πλαίσια ενός χαλαρού φιλοσοφικού περιγράμματος (και όχι «συγκροτημένης» κοσμοθεωρίας, «ιερού βιβλίου», «επακριβώς διατυπωμένου» δόγματος κλπ.). Το περίγραμμα αυτό δεν θα μπορούσε φυσικά να αφορά σε ετοιματζίδικους συμπεριφορικούς μπούσουλες (προτροπές, απαγορεύσεις κλπ.) ή σε εξίσου ετοιματζίδικες ηθικολογικές επιταγές και συνταγές «ορθού» βίου (σαν αυτές που υπαγορεύουν στα ποίμνιά τους οι θρησκείες και οι πολιτικές ιδεολογίες), ή σε απόλυτες και αμετακίνητες «αλήθειες», αλλά σε γενικές κατευθύνσεις, οι οποίες αφήνουν στο άτομο απεριόριστα περιθώρια περιπτωσιακής ανάλυσης, ερμηνείας, φαντασίας, δοκιμής, δημιουργικότητας, πρωτοβουλίας και εν τέλει ελευθερίας.

    Υπό την παραπάνω έννοια οι φιλοσοφικοί πρόγονοι τής ροκ ως στάσης ζωής (και άρα θανάτου) θα πρέπει να αναζητηθούν σε ιστορικές περιόδους που παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τη σημερινή, με τρόπο ώστε να έχουν ωθήσει στη διαμόρφωση ομοειδών ή συγγενών στάσεων. Τέτοιες περίοδοι είναι η ελληνιστική και η ρωμαϊκή, λόγω των παγκοσμιοποιητικών κοινωνικο-οικονομικών διαδικασιών που έθεσαν σε κίνηση (για λογαριασμό, φυσικά, των κοινωνικώς κυριάρχων και όχι μιας πραγματικά παγκόσμιας και πανανθρώπινης κοινότητας σαν αυτή που περιέγραψε ο Πέρσυ Σέλλεϋ στον Προμηθέα Αδέσμευτο), και λόγω των μαζικών ψυχολογικών επιπτώσεων που αυτές προκάλεσαν (με πρώτη και κύρια τη μαζική κρίση ταυτότητας). Τα φιλοσοφικά ρεύματα που επιχείρησαν να απαντήσουν στις νέες (τότε) ανάγκες ήσαν τα αποκληθέντα ευδαιμονιστικά, όπως o Επικουρισμός, ο Κυνισμός και ο Στωικισμός, τα οποία έτυχαν ευρύτατης απήχησης, τόσο στα μεσαία όσο και στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα και πληθυσμιακές ομάδες, όπως γυναίκες, ξένους, δούλους κ.α. (γι’ αυτό συγκέντρωσαν εξαρχής και «προνομιακά» το λυσσαλέο μίσος του χριστιανισμού, που τα αντιμετώπισε ως λίαν επικίνδυνους ανταγωνιστές και που όταν άρπαξε την εξουσία, κατέστρεψε ολοσχερώς ό,τι εντόπισε απ’ τη φιλολογία τους, δηλαδή σχεδόν ολόκληρη…).

Επίκουρος  341-270 «π.Χ.»

    

    Η ροκ ως στάση ζωής επανανακάλυψε (έστω και εν αγνοία της) όλα τα ειδοποιά χαρακτηριστικά των ευδαιμονιστικών φιλοσοφικών «σχολών»: την αναζήτηση και αποκατάσταση ενός εαυτού χαμένου / θαμμένου / καταπιεσμένου / απωθημένου στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική αλλοτρίωση, μια ζωή σύμφωνη με τον εσώτερο δαίμονά μας (στα αρχαία ελληνικά η λέξη «δαίμων» υπονοεί ομοειδή πράγματα, όπως την ψυχή, τον χαρακτήρα ή το ατομικό πεπρωμένο), μια κλίση στην αυθεντική ηδονή (δηλαδή αυτή που απελευθερώνει από τις φοβίες επάνω στις οποίες έχτιζαν ανέκαθεν οι εξουσίες), μια αποδομητική έως απροκάλυπτα ασεβή αντιμετώπιση των εκάστοτε θεωρουμένων ως συμβόλων,  αδιαπραγμάτευτη απόρριψη της «αυθεντίας», αδιαπραγμάτευτη απόρριψη της (πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής κλπ.) ιεραρχίας, μια ανεξάρτητη έως αυθάδη στάση απέναντι στο εκάστοτε προβαλλόμενο ως γενικώς παραδεκτό κλπ.  Δηλαδή η ροκ ως στάση ζωής ασχολήθηκε κατεξοχήν με την επίλυση του προβλήματος της ατομικής ταυτότητας, αμφισβητώντας, ή απορρίπτοντας, ή επαναπροσδιορίζοντας το σύνολο σχεδόν των δοσμένων ή δοτών κοινωνικών ρόλων.

    Έτσι δεν είναι καθόλου περίεργο που στη δεκαετία του 1960, τα κοινωνικά κινήματα που εκφράστηκαν μέσω της ροκ διαδήλωναν με αμιγώς φιλοσοφικά (και φαινομενικώς απολίτικα) συνθήματα όπως το «κάνετε έρωτα, όχι πόλεμο», το οποίο θα προσυπέγραφε και με τα δύο χέρια ένας επικούρειος. Ούτε είναι περίεργο που η -κλασική πλέον- μουσική παρακαταθήκη της ίδιας εποχής περιλαμβάνει και τραγούδια με τίτλους όπως «Γιατί Να Μην Το Κάνουμε Στη Μέση Του Δρόμου;» (από το White Album των Beatles), στα οποία επικυρωνόταν (πιθανότατα εν αγνοία των δημιουργών τους) η γνωστή κυνική πρακτική τής δημόσιας τέλεσης γενετησίων λειτουργιών.

   Ακόμα λιγότερο τυχαίο είναι ότι, όπως και τα ευδαιμονιστικά φιλοσοφικά ρεύματα, έτσι και η ροκ ως στάση ζωής δημιούργησε ένα παγκόσμιο κίνημα (το μεγαλύτερο και επιδραστικότερο που υπήρξε μέχρι σήμερα), αποδεικνύοντας ότι οι αληθινές παγκοσμιότητες και οι παγκόσμιες συλλογικότητες είναι γνήσια τέκνα της Ανάγκης και δεν σκαρώνονται εκ των άνω βάσει παντελώς αυθαιρέτων θεσμών (π.χ. «Ε».Ε.), «ιερών βιβλίων», «οργανωμένων ιδεολογιών», κομμάτων κλπ.

Διογένης  412-323 «π.Χ.» (πίνακας του Ζαν Λεόν Ζερόμ 1824-1904)

    Όσο για τη στάση απέναντι στον θάνατο, η ροκ στάση ζωής υιοθέτησε κατά γράμμα εκείνη των ευδαιμονιστικών φιλοσοφιών. Αναρωτώμενη επί ζητημάτων ουσίας, όπως για το εάν υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο (και ποιά είναι αυτή), απέρριψε τα κάθε είδους μεταφυσικά ψυχοφάρμακα και αντιμετώπισε την πραγματικότητα του θανάτου με γνήσιο ευδαιμονιστικό φιλοσοφικό (αντι)ηρωισμό: με επικούρεια αδιαφορία, στωική αταραξία και κυνική χλεύη. 
   Κοινός τόπος των ευδαιμονιστικών φιλοσοφιών (άρα και της ροκ ως εμπειρικής τέτοιας) είναι ότι μόνο όποιος έχει μάθει να ζει τη δική του ζωή (δηλαδή μακριά από ιδεολογικοθρησκευτικά μαντριά και οπαδοποιήσεις), γνωρίζει πώς θα ζήσει τον δικό του θάνατο. Κι αυτό δεν μπορεί να το βρει κανείς άλλος (θρησκεία, ιδεολογία, σωτηροαπατεώνες κλπ.) για λογαριασμό τού άμεσα ενδιαφερόμενου.

   Κατά τον Κορνήλιο Καστοριάδη, μάλιστα, ο θάνατος (δηλαδή η ανυπαρξία οποιουδήποτε μεταθανάτιου Επέκεινα) είναι αρχαιοελληνική ανακάλυψη. Γι’ αυτό οι αρχαίοι πίστευαν ότι το «μόνο» που έχουμε να περιμένουμε σ' αυτή τη ζωή είναι μια ταφόπλακα στην οποία να υπάρχει κάτι που να αξίζει να διαβαστεί, να μην είναι τετριμμένο και κλισέ και γενικώς να μην προκαλεί πλήξη και χασμουρητά. Κάτι που να συμπυκνώνει σε μία φράση την ουσία της εμπειρίας μας και του περάσματός μας από εδώ. Μάλιστα, αρκετοί φιλόσοφοι ή «ανώνυμοι» φιλοσοφικοί αναζητητές είχαν ήδη σκεφτεί και ετοιμάσει το δικό τους επιτύμβιο επίγραμμα αρκετά πριν πεθάνουν. Παρ’ όλα αυτά η στάση εκείνων των ανθρώπων δεν μπορεί να καταχωρηθεί απλοϊκά ως … απαισιόδοξη. Η ελληνική φιλοσοφική αντίληψη της θνητότητας (δηλαδή της παντελούς απουσίας μεταφυσικού Επέκεινα) κάνει τη ζωή όχι μόνο πιο πολύτιμη απ’ όσο θα κατάφερνε οποιαδήποτε θρησκεία, αλλά και αυθεντικά μεγαλειώδη. Παραφράζοντας, μάλιστα, τον Αχιλλέα της Οδύσσειας («καλύτερα να ήμουν ο δούλος ενός φτωχού αγρότη, παρά ο βασιλιάς των νεκρών στον Άδη») είναι προτιμότερο -ή έστω πιο ενδιαφέρον- να είσαι ένας οποιοσδήποτε θνητός παρά ο βασιλιάς των «αθανάτων». 
   
   Μια ζωή σε ευδαιμονία, δηλαδή μια ζωή πληρότητας δεν έχει ανάγκη τα διάφορα μεταφυσικά placebos και θεωρεί ως απληστία το να ζητάς -και να ελπίζεις- σε οποιεσδήποτε μεταθανάτιες «συνέχειες». Αντίθετα με το μεταφυσικό θεοκρατικό όπιο του χριστιανισμού και άλλων θρησκειών, αυτή είναι η μόνη πραγματική νίκη εναντίον του θανάτου. Παρακάτω έχω συγκεντρώσει μερικά τρανταχτά παραδείγματα από επιτύμβια επιγράμματα ροκ μουσικών, που το αποδεικνύουν. Προέρχονται από στίχους τραγουδιών τους, από χαρακτηριστικές σκέψεις τους ή φράσεις τους, ή από τον τρόπο που τους αντιλήφθηκαν οι οικείοι τους. Το αποτέλεσμα είναι γνήσιας και υψηλής φιλοσοφικής αισθητικής, αφού λείπουν παντελώς οι κάθε είδους πομπώδεις ιδεολογικές γελοιότητες που μπαίνουν ως φασόν σε τάφους εθνομαρτύρων, κομματικών μαρτύρων, θεομαρτύρων και γενικώς ανθρώπων αξιολύπητα αλλοτριωμένων από τον εαυτό τους.
    Όσοι επέλεξαν να ανήκουν στο Woodstock Nation, ή απλά στο ροκ αντι-έθνος, δεν μπορεί να μην νιώσουν κάποια ... «εθνική» υπερηφάνεια. Πρόκειται για το μόνο «έθνος» στην Ιστορία που δεν απαίτησε να ζήσεις και να πεθάνεις για λογαριασμό του, αλλά για δικό σου.
     Πάμε.

   Fred "Sonic" Smith, κιθαρίστας των MC5 (ένα από τα πέντε κορυφαία μου συγκροτήματα). Ένα ημικατεργασμένο κομμάτι βράχου. Μοναδικές άλλες διευκρινίσεις: "Μουσικός, 20ος αιώνας". Προφανώς η εκούσια μή αναγραφή χρονολογιών γέννησης και θανάτου σχετίζεται με το θρυλικό σημείωμα / δήλωση στην επανέκδοση (1992) του πρώτου δίσκου των MC5, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται: "άνθρωποι του Αύριο, εμείς απ' το βαθύ παρελθόν σας χαιρετούμε" (είναι αλήθεια ότι τα '60s μοιράζονταν την ίδια πίστη στον Άνθρωπο και την ίδια αισιοδοξία για το μέλλον του με όλες τις επιδραστικές περιόδους του πολιτισμού, όπως με τον Διαφωτισμό, την Αναγέννηση, την κλασική αρχαιότητα κλπ.). Έτσι η εποχή όπου έζησε ο μακαρίτης (1949-1994) θεωρήθηκε ως μακρινό και αδιάφορο παρελθόν και η αναγραφή συγκεκριμένων χρονολογιών   επουσιώδης. 

   Κeith Moon, ντράμερ των Who. Eπίγραμμα από το κρεματόριο όπου αποτεφρώθηκε η σωρός του. "Ουδείς αναντικατάστατος". Καμμιά αντίρρηση;

   Ο "τάφος" του Frank Zappa. Όσο πατάει η γάτα (μα ... όρθιον τον έθαψαν;) και για σκέπασμα το σκέτο χορτάρι. Πιο "αντιτάφος" (και πιο Ζάππα) δεν γινόταν. Κολλητά του, ο τάφος του Lew Ayres, πρωταγωνιστή της πολύ καλής κινηματογραφικής μεταφοράς (1930) τού "Ουδέν νεώτερον από το Δυτικόν Μέτωπον".

    Το μνήμα του Bo Diddley. "Γουάου, πάω στον παράδεισο". Λέγεται ότι αυτές ήσαν οι τελευταίες του λέξεις. Ούτε εκδρομή με κάποιο χαρέμι να πήγαινε...

   Rob Tyner, τραγουδιστής των MC5 (είπαμε: ένα από τα πέντε κορυφαία μου συγκροτήματα).  "Αφήστε με να γίνω αυτός που είμαι".  Κλασική φιλοσοφική δήλωση διεκδίκησης ταυτότητας.

   Buddy Holley. Χωρίς λόγια  (που ίσως δεν χρειάζονται). Μόνο μια κιθάρα στηριγμένη όρθια, σαν όπλο έτοιμο να χρησιμοποιηθεί.

  

   Dee Dee Ramone: "Ok, να του δίνω τώρα...". Γιατί δεν γουστάρουμε  τους αποχαιρετισμούς και τα μελοδράματα.

       

  Μuddy Waters. Εντάξει, δεν ήταν ροκάς αλλά μπλουζίστας. Όμως, φτασμένοι ροκάδες σαν τους Yarbirds, τους Zombies, τους Doors και τους Led Zeppelin ένιωθαν μπροστά του σαν παιδιά με κοντά παντελονάκια. "ΤΑ ΜΑΓΙΑ ΛΥΘΗΚΑΝ Ο ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΝΙΚΗΣΕ...". Ποιά μάγια όμως και ποιός άρχοντας; Τα μάγια της ζωής από τον Άρχοντα του Θανάτου; Ή τα μάγια του μεγαλύτερου μυστηρίου από τον Άρχοντα της Ζωής, τον Έρωτα; Αινιγματική παραπομπή στο Got My Mojo Working, έναν πολυδιασκευασμένο από τους απανταχού ροκάδες ερωτικό δυναμίτη, σφραγισμένον για πάντα από την ερμηνεία του μαύρου γίγαντα. 

      

  Jimi Hendrix. Λίγα λόγια που καλείσαι να τα "περάσεις": Straight ahead, woman and child, man and wife, the best love to have is love of life.

 

  Jim Morrison, Παρίσι: "[ΕΖΗΣΕ] ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΔΑΙΜΟΝΑ ΕΑΥΤΟΥ". Η ανώτατη φιλοσοφική διάκριση που μπορεί να απονεμηθεί σε έναν θνητό (και το απόλυτο ροκ επιτύμβιο). Πιο ψηλά δεν πάει. Ας σημειωθεί ότι το εν λόγω φιλοσοφικό επίγραμμα ταιριάζει "γάντι" στον μακαρίτη, ο οποίος ποτέ δεν έκρυψε πόσο επηρεασμένος ήταν από την ελληνική μυθολογία και θέατρο. Η επιγραφή (λέγεται ότι)  τοποθετήθηκε εκεί είκοσι+ χρόνια μετά, από τον (στρατιωτικό) πατέρα του με τον οποίο ο μακαρίτης είχε διακόψει σχέσεις σχεδόν από την εφηβεία. Το ίδιο και με τη μάνα του. Μάλιστα κάποτε σε μια συνέντευξή του είχε δηλώσει εμφατικά ότι "οι γονείς μου είναι νεκροί". Πιθανόν το επιτύμβιο τοποθετήθηκε εν είδει συγγνώμης προς τον θανόντα, ή αναγνώρισης.

   Johnny Ramone. Άλλη μια σύμπτωση δήλωσης που θα προσυπέγραφε και με τα δύο χέρια ένας επικούρειος. Λόγω των κοινοβιακών πρακτικών τού επικουρισμού ("Κήποι") η φιλία υπήρξε από τα κύρια προτάγματά του: "απ' όλα τα αγαθά που παρέχει η Σοφία διασφαλίζοντας την ευτυχισμένη ζωή, το μεγαλύτερο είναι η απόκτηση φίλων" (Επίκουρος, Κύριαι Δόξαι, αρ. 27). Ή: "η φιλία σέρνει τον χορό ολόγυρα στην οικουμένη, καλώντας μας να ξυπνήσουμε για χάρη της ευτυχίας" (Επίκουρου Προσφώνησις, αρ. 52). 
   Όσοι έζησαν τη ροκ τις δεκαετίες που ήταν και κοινωνικό φαινόμενο εκτός από μουσική, θυμούνται κατεξοχήν το αίσθημα κοινότητας (υπαρξιακής, διανοητικής κλπ.) που τους προσέφερε. Κι όταν, κάτω απ' την πίεση της ζωής, οι παρέες εκείνες διαλύθηκαν κι ο καθένας τράβηξε τον δικό του δρόμο (προς την αλλοτρίωση;) η ανάμνηση εκείνης της ανεπανάληπτης αίσθησης παραπέμπει τους πιο πολλούς σε ό,τι πιο αυθεντικό έζησαν - και στη μόνη πατρίδα που είχαν ποτέ.

   Πώς θα μπορούσε να λείπει ΑΥΤΟΣ, η για πολλούς απόλυτη ενσάρκωση μιας από τις πολλές εκφάνσεις τής ροκ στάσης ζωής; "Γεννήθηκε για να χάσει, έζησε για να κερδίσει". Μια προτροπή (που έγινε πράξη από τον μακαρίτη) από το κλασικό Ace Of Spades, προς όλους τους "προβληματικούς", τους απροσάρμοστους, τους ανεπιθύμητους και τους απόβλητους της κοινωνίας των σούπερ μάρκετς και των "επενδυτών". Από κάποιον που δεν του χρειαζόταν να λέει πολλά.

  

    Επίτηδες τον άφησα για το τέλος. Ο John Lennon δεν είναι θαμμένος κάπου. Η σωρός του αποτεφρώθηκε και η τεφροδόχος βρίσκεται στα χέρια της Γυόκο Όνο. Όμως στη Νέα Υόρκη σε μια γωνιά του Σέντραλ Παρκ κοντά στο σημείο της δολοφονίας του, που έχει ονομαστεί Strawberry Fields (από το ομώνυμο φυσικά τραγούδι των Beatles) υπάρχει αυτό το κενοτάφιο. Πάνω του δεν υπάρχουν ούτε ονόματα, ούτε χρονολογίες, παρά μόνο η πιο επαναστατική δήλωση και η  πιο εμπρηστική ηθική αυτουργία όλων των εποχών: "ΦΑΝΤΑΣΟΥ".
  Για του λόγου το αληθές, αρχίστε να μετράτε τις ενστάσεις που θα εισπράξετε αν μεταφράσετε τους στίχους του τραγουδιού στους γνωστούς σας: "μα να μην υπάρχουν θρησκείες και να χάσουμε την (ελληνοχριστιανική;) ταυτότητά μας;", ή "μα να μην υπάρχουν σύνορα, να ανακατευτούμε με τους κατώτερους και να μπασταρδευτεί το γνήσιο εθνικό μας (β)ρωμηογονίδιο;", ή "μα να είμαστε όλοι αδελφωμένοι, ίσοι και ελεύθεροι και να μην υπάρχει καμμιάς μορφής (πολιτική, οικονομική, κοινωνική) ιεραρχία και κανένα κοινωνικό διαχωριστικό; Δηλαδή να γίνουμε όλοι ίσα κι όμοια; Δηλαδή να μην μπορώ πια να γίνω ένα κομματόσκυλο με πρωθυπουργικές προοπτικές; Να μην μπορώ να ανοίξω μια επιχείρηση για να γίνω κι εγώ κάποιος, ή έστω να μην μπορώ να γλείψω για να γίνω διευθυντής ή προϊστάμενος, και γενικώς να μην μπορώ να ικανοποιώ το κομπλεξομίζερο ανταγωνιστικό εγώ μου; ", ή "δηλαδή θέλει να μας πει, ότι η εξουσία (πολιτική, οικονομική, βαθμολογική κλπ.) έλκει τους χειρότερους (όπως είχε πει κι εκείνος ο αναρχοφρικοπεριβαλλοντολόγος, ο Edward Abbey);", ή "μα να μην υπάρχει ιδιοκτησία και να μην μπορώ να απολαύσω σαν μπουνταλοπριγκιπέσα τα πλούτη που άκοπα κληρονόμησα από τον μπαμπά μου και τη μαμά μου, ή όσα έκλεψα εκμεταλλευόμενος ανθρώπους;", ή "μα να μην υπάρχει πείνα και πλούτος και να τρώνε τις ίδιες μερίδες με τους προκομένους κληρονόμους και τα προκομένα λαμόγια, οι ανεπρόκοποι, οι ελαττωματικοί, οι τεμπέληδες, που έτυχε να γεννηθούν φτωχοί ή κοινωνικά αποκλεισμένοι (ή όσοι απλώς δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις ικανότητές τους για να γαμήσουν τον διπλανό τους);" ή "μα να μην υπάρχει παράδεισος και κόλαση και καμμίας μορφής θεϊκή δικαιοσύνη, και να μην μπορούμε να ελπίζουμε σε καμμία ανταμοιβή για την υποτακτικότητά μας και σε καμμιά τιμωρία για όσους τρέμουμε ακόμα και να τους αντιμιλήσουμε;", ή "μα να μην υπάρχει τίποτα για να πολεμήσεις (να στρατευθείς, να κοπαδοποιηθείς, να υπακούσεις τυφλά, να γίνεις άλλη μια ηρωική κοροϊδάρα) και να ζούμε μια ζωή χωρίς (μαζοχιστικό) νόημα;"

   Κάντε το τεστ και θα διαπιστώσετε με πόσους άρρωστους συμβιώνετε και πόσο εύστοχο παραμένει αυτό το φαινομενικά απλοϊκό τραγούδι.

   

     Θ.Λ.

 Δείτε επίσης:

-Όχι άλλοι "ήρωες"...

-Η ανακάλυψη του θανάτου από τους αρχαίους έλληνες (του Κορνήλιου Καστοριάδη) 
-Ελληνικά ροκ μυθιστορήματα;